Zaburzenia na tle seksualnym

Zaburzenia na tle seksualnym – stany patologiczne związane z seksualnością człowieka.

Społeczne postrzeganie normy i patologii w sferze seksualnej jest odmienne dla każdego obszaru kulturowego, zmienia się także z biegiem czasu. Prowadzone są prace nad stworzeniem jednolitego i adekwatnego dla wszystkich kultur opisu seksualnych problemów zdrowotnych.

Warstwy życia erotycznego

Efektem badań psychologów, psychiatrów i innych specjalistów w zakresie zdrowia psychicznego jest stworzenie uznawanej na całym świecie klasyfikacji DSM-IV, której część dotycząca zaburzeń seksualnych bazuje na koncepcji pięcioelementowego podziału życia erotycznego:

* tożsamość płciowa - uznawanie siebie za kobietę, mężczyznę lub osobę androgyniczną. Zaburzenie występuje w momencie, gdy odczuwa się rozbieżność między poczuciem przynależności do danej płci a płcią fizyczną (transseksualizm). Rozwiązanie tego problemu zdrowotnego polega na doprowadzeniu do zgodności między płcią psychiczną i fizyczną poprzez wykonanie operacji zmiany płci. Nie jest natomiast patologią postrzeganie siebie jako osobę androgyniczną lub niezróżnicowaną bez względu na posiadaną płeć fizyczną (gonadalną).
* orientacja psychoseksualna - druga warstwa życia erotycznego określająca czy zainteresowanie jest kierowane na kobiety, mężczyzn, obie płci lub żadną z nich. W tej warstwie patologie nie występują - wszystkie rodzaje orientacji seksualnej są wg współczesnych norm medycznych równorzędne.
* preferencje seksualne - trzecia warstwa określa jakie obiekty wywołują największą stymulację seksualną lub na jakich ludzie skupiają się czynnościach seksualnych. Stany patologiczne w obrębie tej warstwy, zwane parafiliami (dawniej "dewiacjami" lub "zboczeniami") dotyczą takich sytuacji, które uniemożliwiają nam satysfakcjonujący związek z drugą osobą.
* rola płciowa - społeczna ekspresja tożsamości seksualnej, wykazująca ogromną zmienność w różnych kulturach i społecznościach. W obrębie tej warstwy także nie występują wg współczesnych norm medycznych żadne patologie.
* realizacja seksualna - ostatnia warstwa dotyczy stopnia adekwatności reakcji seksualnych. Zaburzenia w obrębie tej warstwy (np. przedwczesny wytrysk) nazywamy dysfunkcjami seksualnymi.

Podział DSM-IV

Wg DSM-IV tylko w obrębie trzech warstw życia erotycznego można mówić o patologii. W związku z tym w DSM-IV wyróżnione są trzy kategorie zaburzeń na tle seksualnym:

* zaburzenie tożsamości płciowej - odczuwanie niezgodności między płcią mentalną a fizyczną. Dawniej próbowano leczyć ten stan poprzez zmianę tożsamości na zgodną z płcią fizyczną. Obecnie leczy się transseksualizm jedynie poprzez operację zmiany płci (metoda "zmiany tożsamości" uważana jest za prawie bezużyteczną).
* zaburzenia preferencji seksualnych - stany, w których preferowane przez chorego obiekty, sytuacje lub praktyki uniemożliwiają utrzymanie mu stabilnego i satysfakcjonującego związku z drugą osobą.
* dysfunkcje seksualne - zaburzenia związane z fizjologią reakcji seksualnych.

Literatura
* Rosenhan, Seligman, Psychopatologia, Poznań 2005.